ادبیات در طول تاریخ رابطه تنگاتنگی با حوادث و اتفاقات سیاسی و اجتماعی داشته است. در آثار شاعران و نویسندگان زمانه های مختلف می‌توان وضعیت جامعه‌ای را که در آن می زیسته اند به تماشا نشست . جامعه امروز ما هم نه تنها استثناء نیست بلکه با گسترش شبکه های اجتماعی و دسترسی سریع به محتواهای تولید شده می‌توانیم از طریق بررسی آثار ادبی به جزئیاتی از درون جامعه نیز دست بیابیم.
از سوی دیگر شخصی تر شدن ادبیات به معنای بیان بیشتر از زندگی شخصی و اوضاع روحی شاعران و نویسندگان است که در دوره های اخیر شاهد کاربرد بیشتر آن در تولیدات ادبی بوده ایم.
به بهانه ماه نحس آگوست و سقوط جمهوریت در سال 2021 در افغانستان و همچنین با نشر شعری از دکتر سید حیدر احمدی بلندی که لحن و محتوایی نوستالژیک داشت، با سراینده این شعر گفتگوی کوتاهی داشتیم
در ابتدا شعر ایشان را خواهیم خواند و با صدای خود ایشان خواهیم شنید و سپس صحبت های ایشان را می شنویم.
خونگرانت دویده بر جانم٬ بر رگانم عذاب در جریان
قطره قطره دویدم از پی خویش نعشم افتاد گوشه‌ی میدان
هر طرف تا که دست یازیدم٬ تیغ‌های برهنه را دیدم
هر چه را افتخار خود گفتم٬ بیشتر زد به تیغ و تیر و سنان
نشد از من شکوه مولانا٬ نه سنایی٬ ختک٬ و نی رحمان
پشت این مملکت به کِی گرم است که مرا طرد می‌کند آسان؟
دفن کن در کنار بستر خود عقده‌های هزار و یک شب را
شاید این گرگ‌های زخم‌آلود بروند از میان دل‌هامان
تیغ رستم برید جانش را٬ تا که سهراب بر زمین افتاد
چو پسر قاتل پدر باشد٬ بی‌گمان خون شان بود ارزان
چه به روز من و تو آورده برگ‌های تکیده تاریخ؟
آی زندانی غم ایران آی محکوم گوشه‌ی توران!
خون بودا رسیده تا آمو٬ دایتی اشک بی‌پناهان است
چقدر مسخ این و آن باشیم کفتران لمیده در زندان؟
باید از خویشتن بیاغازم٬ تکیه بر شانه‌های خود بکنم
درِ این سفره‌خانه‌ی خالی باز باشد به روی خلق جهان
باید این شعر را تمام کنم٬ گرچه برگشتنم میسر نیست
خانه‌ام «گور دختر شاه» و وطنم ناکجای هیچ‌ستان گورمان
زیر یک لحاف اما دست‌مان بر گلویی یک دیگر
کَی چنان بوده اول آدم کاین چنین است آخر انسان؟
هی موازی و منحنی رفتیم که به یک نقطه‌ای مگر برسیم
چون دو سیمِ برهنه برقی که نباید به هم‌دگر برسیم
«ما شدن» قصه‌ی عجیبی نیست اگر از هم‌دگر عبور کنیم
پس بیا تا برین تراژیدی بگذاریم نقطه‌ی پایان.
علی موسوی
اور ویس
رادیو درای اکلند
Vor ein paar Wochen habe ich auf Facebook-Seite ein Gedicht gelesen. Dieses Gedicht enthielt irgendwie Heimatweh. Anlässlich des Jahrestages des Untergangs der Republik in Afghanistan führten wir ein Interview mit Dr. Sayed Haidar Ahmadi Bolandi über Literatur und Gesellschaft sowie seine Poesie voller Nostalgie.
**Die Dolche haben sich in meine Seele gebohrt, der Schmerz fließt in meinen Adern,
Tropfenweise lief ich meinem eigenen Schatten hinterher, doch mein Körper fiel auf die Straße.
** **Wohin ich auch die Hand der Freundschaft ausstreckte, sah ich gezogene Schwerter,
Alles, was einst mein Stolz sein sollte, konfrontierte mich mit noch mehr Klingen und Speeren.
** **Weder der Ruhm von Molana wurde mir zuteil, noch von Sanai, Khushal Khan Khattak oder Rahman Baba,
Auf wen hat dieses Land sein Herz gesetzt, dass es mich von sich stößt?
**Begrabe neben deinem Bett die Knoten von tausendundeiner Nacht,
Vielleicht verlassen diese verwundeten Wölfe unsere Herzen.
** **Rostams Schwert trennte sein Leben ab, als Sohrab zu Boden fiel,
Wenn der Vater den Sohn tötet, ist ihr Blut gewiss wertlos.
** **Was haben die welken Blätter der Geschichte uns angetan?
Oh Gefangener der Leiden Irans, oh Verurteilter einer Ecke Turans!
** **Buddhas Blut erreichte den Amu, Daitī sind die Tränen der Wehrlosen,
Wie lange sollen wir noch wie gefangene Tauben in der Verwandlung verharren?
** **Ich muss bei mir selbst anfangen, auf meine eigenen Schultern stützen,
Die Tür meines Herzens, dieses bescheidene Heim, wird für die Welt offenstehen.
** **Ich muss dieses Gedicht beenden, obwohl eine Rückkehr unmöglich ist,
Mein Zuhause ist das „Grab der Königstochter“, aber mein Land ist Nirgendwo.
** **Während unser Grab unter einer Decke liegt, sind unsere Hände an den Kehlen des anderen,
Waren die ersten Menschen so, dass die letzten so sein sollen?
** **So parallel und krumm wir auch gingen, um vielleicht einen gemeinsamen Punkt zu erreichen,
Sind wir doch wie zwei Stromdrähte, die sich nicht berühren dürfen!
** **„Eins zu werden“ ist keine seltsame Geschichte, wenn wir einander vergeben,
Also lasst uns diesem Drama ein Ende setzen.**
Anmerkungen:
1. Khushal Khan Khattak und Rahman Baba sind bedeutende Dichter der Paschto-Sprache.
2. Daitī: Der avestische Name des Flusses Balkhāb, der vom Band-e-Amir in Bamiyan entspringt, durch Balkhāb fließt und schließlich in den Amu Darya mündet. Dieser Fluss wird im Avesta als heiliger Fluss oder heiliger Daitī bezeichnet.
3. Grab der Königstochter oder „Gor-e Dokhtar-e Shah“ ist ein erhöhter Bereich mit Blick auf einen Teil des Balkhāb-Tals, wo sich das elterliche Zuhause des Dichters befindet. Da das Grab von Shahrukh Mirza Timuris Tochter, der Frau von Mir-Sayed Ali Vali, auf diesem Hügel liegt, erhielt es den Namen „Grab der Königstochter“.
Ali Moosavi
Our Voice
Radio Dryeckland